Od momenta začeća počinje najvažnjije poglavlje života svake žene i njene porodice. Na tom putu budući roditelji prolaze kroz različite faze tokom kojih se pripremaju za roditeljstvo.
Strahovi u trudnoći
U početku svijest o trudnoći izaziva euforiju kod oba partnera. Ubrzo zatim, dolazi svijest o velikoj odgovornosti za predstojeći životni zadatak. Strahovi su sve učestaliji.
Oba buduća roditelja su u velikoj mjeri upoznata sa procedurama koje slijede prije i nakon porođaja, a širi porodični krugovi su sve uključeniji u iščekivanju malog bića. Zato je adekvatno i pravovremeno informisanje od velike važnosti. Naročito informisanje o mogućnostima modernih tehnologija u periodu u trudnoći kada su određeni dijagnostički pregledi obavezni.
Kako bebica raste i razvija se, promjene nastaju ne samo u tijelu trudnice, već u celokupnom dotadašnjem načinu njenog života. U tom periodu može doći i do promjene emocionalnog stanja budućih mama, koje polako postaju svjesne da su upravo one u žiži događaja. Buduće mame istovremeno prolaze kroz mnoge procese preispitivanja pa je smjena euforičnog raspoloženja sa periodima tuge česta tokom ovog perioda.
Beba i roditelji
Na pragu roditeljstva, partneri imaju veliki zadatak i treba da odgovore na mnogo životnih izazova. Sada imaju novu ulogu, tj. ulogu majke i oca. Mjenjaju cjelokupni životni stil, navikavaju se na niz prijatnih ili neprijatnih emocija, domovi se preuređuju i kupuju se stvari za bebu. Strah je najčešća neprijatna emocija koja se javlja u period trudnoće, a proizvod je neizvjesnosti od ishoda trudnoće i porođaja.
Ovakve promene imaju veliki uticaj čak i na rani razvoj djeteta. Tokom trudnoće majka i beba uspostavljaju jednu specifičnu vezu. Fetus pamti ritam majčinog srca i glas majke. Zbog toga nakon rođenja bebicu mogu umiriti zvuci otkucaja majčinog srca i šapat majke. Važno je da budući očevi ne budu isključeni i zanemareni. Oni takođe prolaze kroz slične psihične promene kao njihove partnerke, a svakako su na tom putu, punom prepreka, velika i neizostavna podrška.
Ovakva uzburkana osećanja su posljedica psihološke pripreme za roditeljstvo. Zato je važan zajednički prolazak oba partnera kroz sve faze pripreme za roditeljstvo. Time će se dodatno učvrstiti partnerska ljubav i povezanost. Neupućenost bračnih partnera samo povećava osećaj straha pa se zato preporučuje informisanje sa relevantnim stručnim osobljem.
Savremeni pristup vođenja svake trudnoće pored adekvatnih metoda perinatalne dijagnostike podrazumijeva i adekvatno savjetovanje o pravilnoj ishrani, higijeni tokom trudnoće ali i nakon porođaja, o mogućim infekcijama i oboljenjima tokom same trudnoće i pripremama za porođaj.
Višeplodne trudnoće zahtjevaju posebnu brigu i njegu zbog većeg opterećenja na organizam trudnice. Samim tim ih treba pažljivo voditi i pratiti. Danas je posebna pažnja posvećena i savjetovalištima za trudnice koja imaju za cilj da pruže korisne savjete budućim mamama i ujedno ih ohrabre u njihovom sprovođenju. Normalno je da budući roditelji zajedno prolaze kroz trudnoću i rađanje malog bića, iako je samo mama trudna. Mnogi očevi su tokom čitavog perioda trudnoće značajna podrška pa tako učestvuju u edukaciji ili prisustvuju porođaju.
Praćenje stanja ploda
Praćenje stanja ploda obuhvata niz mjera i postupaka kojma se kontroliše kako stanje ploda tako i majke za vrijeme trudnoće i porođaja. Na ovakav način moguće je adekvatno reagovanje u slučaju otkrivanja problema i planiranje vremena, načina i mjesta porođaja što sanjuje rizik od negativnog ishoda.
Šta je CTG?
Pored redovnih ultrazvučnih, ginekoloških i drugih pregleda u trudnoći dobijamo potvrdu o morfologiji ploda i riziku o postojanju hromozomopatija u prvom trimestru, dok način na koji možemo dobiti informaciju o kontrakcijama materice i ritmu otkucaja bebinog srca je pomoću metode koja se naziva kardiotokografija ili CTG.
CTG u savremenoj medicini pruža bitne informacije ljekarima o kondiciji ploda u trećem trimestru trudnoće. Zapravo, u drugoj polovini trudnoće fokus nadzora je stanje ploda.
Kako se izvodi CTG?
Najčešće se CTG radi nakon navršene 36. nedjelje jednom nedjeljno ili češće ukoliko postoje opravdane indikacije. Ovakva metoda se radi u ležećem položaju, dok se na stomak buduće mame stavljaju dva pojasa tj. posebne elektrode koje šalju impulse za dobijanje kardiotokografskog zapisa koji je veoma sličan EKG zapisu, za čije tumačanje je zadužen ginekolog. Pojasevi su povezani sa monitorom, tako da jedan pojas mjeri otkucaje bebinog srca, a drugi jačinu materičnih kontrakcija.
CTG spada u dijagnostičke metode i ne nosi nikakakv rizik po zdravlje bebe i buduće mame, a procedura občno traje između 20 i 60 minuta. U većini slučajeva ne zahteva nikakvu prethodnu pripremu, već samo kratki predah pre izvođenja metode.
Na ovaj način dobija se informacija o kondiciji bebe i da li je kompromitovan rad bebinog srca, a takođe i da li su počele kontrakcije materice koje buduće mame još uvijek ne osećaju. Ukoliko je rad bebinog srca kompromitovan bitna je pravovremena intervencija od strane lakara.
Broj bebinih otkucaja normalno iznosi 120-160 otkucaja u minutu. CTG metodom dobijamo uvid u stanje bebe u materici, analizom njenog pulsa, negove varijabilnosti i fenomena kao što su ubrzavanje i usporavanje pulsa.
Uvid u bebino stanje
Sa aspekta savremene perinatologije konačan uvid u bebino stanje dobija se na osnovu nekoliko pregleda:
- brojanje pokreta ploda od stanje majke
- ultrazvučno mjerenje količine plodove vode
- mjerenje pokreta ploda
- analiza protoka krvi kroz pupčanik i druge krvne sudove pomoću Color Doper metode
CTG u trudnoći predstavlja veoma ozbiljan korak u kontroli stanja ploda što poboljšava izglede za uspješan završetak porođaja, a to je imperativ svakog lekara. Time je ova metoda dobila svoje značajno mjesto u savremenom porodiljstvu.
Razlozi za izvođenje CTG-a
- rutinsko praćenje trudnoće
- višeplodne trudnoće
- ukoliko postoji sumnja da su pokreti bebe usporeni ili neredovni
- ukoliko je prethodna trudnoća bila praćena komplikacijama
- ukoliko je primećeno da plod zaostaje u rastu i razvoju, da je plod manje aktivan ili ima manje količine plodove vode
- ukoliko posteljica remeti dotok krvi do bebe, što će uticati na rad njenog srca
- ukoliko buduće mame već imaju neko pridruženo oboljenje poput viokog krvnog pritiska, šećerne bolesti, bolesti srca, bubrega, štitne žlijezde i dr. ili postoji sumnja na Rh senzibilizaciju
- ukoliko do porođaja nije došlo do očekivanog termina porođaja
Šta se može saznati na osnovu rezultata CTG-a?
Na osnovu CTG-a lekar može predložiti dalja ispitivanja ukoliko je neophodno, češće praćenje trudnoće i planirati vreme porođaja i njegovo izvođenje.
Normalna frekvenca srčanog rada bebe je 120-160 otkucaja u minutu, ali kada je beba aktivna i kada se pomera srčana frekvenca se povećava što znači da dobija dovoljnu količinu kiseonika. Frekvenca srčanog rada bebe može biti i usporena ili jednolična, ukoliko beba spava i tada se CTG nalaz uglavnom ponavlja. Ukoliko je rad bebinog srca usporen, tada lekar može zatražiti i dodatna ispitivanja.
Konačan uvid u bebino stanje uvek se formira na osnovu kombinacije više različitih pregleda.